Saponification / صابونی شدن

اسم واکنشی‌ست که اسیدهای چرب روغن‌ها با محلول قلیابی نشان می‌دهند. این واکنش منجر به تولید دو محصول می‌شود. یکی نمک‌های سدیم و پتاسیم اسیدهای چرب که صابون نامیده می‌شود و دیگری گلیسیرین طبیعی.

ueاSAP / SAP Va / اندیس صابونی

مخفف Saponification Value است. به معنی ارزش صابونی شوندگی مخصوص هر روغن. این عدد نشان می‌دهد چند میلی‌گرم سود یا پتاس برای تبدیل هر یک گرم از روغن به صابون مورد نیاز است. 

Cold Process / فرایند سرد

ساده‌ترین روش ساخت صابون دست‌ساز است. به این معنی‌ست که واکنش صابونی شدن بدون دخالت گرما انجام می‌شود. در این روش روغن‌ و محلول باید در دمایی زیر ۶۰ درجه سانتی‌گراد باشند. مزیت اصلی‌ آن کوتاه بودن زمان تهیه صابون است و به علت حاصل شدن مخلوطی به نسبت رقیق، امکان دیزاین و فرم‌دهی به صابون وجود دارد. صابون‌های معروف به “Artisan Soap” به این روش تهیه می‌شوند.

Hot Process / فرایند گرم

در صابون‌سازی به روش هات پروسس از عامل گرما برای تسریع واکنش صابونی شدن استفاده می‌شود و به اصطلاح صابون “پخته” می‌شود. “طبخ صابون” روش معمول صابون‌سازی در کارگاه‌های سنتی‌ست. مزیت این روش به کلدپروسس کاهش زمان استراحت صابون است. اما به علت سفت شدن مخلوط صابونی در روند پخت، امکان دیزاین صابون یا پیاده‌کردن تکنیک‌های رنگ‌آمیزی روی آن وجود ندارد.

Superfat / Lye Discount

سوپرفت کردن به این معنی‌ست که درصدی از روغن‌هایی که استفاده می‌کنیم فرآیند صابونی شدن را طی نکند و به عنوان چربی‌ اضافه در صابون نهایی شناور باشد. این‌کار به راحتی و با کم‌کردن از مقدار سود موردنیاز روغن برای صابونی شدن امکان‌پذیر است. به همین جهت به آن Lye Discount یا کسر قلیا هم می‌گویند.

Water Discount 

کم‌کردن آب به معنای کم‌کردن آب مورد نیاز برای ساخت محلول قلیاب است. 

Cure Time 

مدت زمانی‌ست که صابون باید استراحت کند. در این مدت فرآیند صابونی شدن آن تکمیل، آب اضافی آن تبخیر و صابون آماده مصرف می‌شود. این مدت برای صابون تهیه شده به روش پروسس سرد بین ۴ تا ۶ هفته است. در طبخ صابون به روش پروسس گرم این زمان معمولن ۲ الی ۳ هفته است.

Soda Ash / خاکستر سودا

خاکستر سفید‌رنگی‌ست که بعد از ریختن مخلوط در قالب، روی سطح بیرونی صابون می‌نشیند. خاکستر سودا اگرچه بی‌ضرر و بی‌خطر است، وجودش باعث بدمنظر شدن صابون می‌شود. با اسپری الکل ایزوپروبیل روی سطح صابون می‌توان از رسوب خاکستر سودا روی آن جلوگیری کرد.

Acceleration / تسریع شدید

اگر جای روغن‌های اسانسی که معطرکننده‌‌های طبیعی‌اند از معطر‌کننده‌های آرایشی بهداشتی در صابون‌سازی استفاده کنید ممکن است به علت وجود الکل و سایر کاتالیزورها در این معطرکننده‌ها، باعث تسریع شدید واکنش صابونی‌شدن و غلیظ شدن سریع و غیرقابل کنترل مخلوط صابونی شود. برای جلوگیری از این مشکل همیشه هرنوع معطرکننده را با لیسک یا همزن‌دستی به خورد صابون دهید و از هم‌زدن سریع آن با گوشت‌کوب برق اجتناب کنید.

Essential Oil / روغن اسانسی

روغن فرار و معطری‌ست و از تقطیر برگ،گل، دانه یا سایر بخش‌های معطر و تازه گیاهان به‌دست می‌آید. روغن اسانسی به عنوان معطرکننده طبیعی در صنایع آرایشی بهداشتی استفاده می‌شود. این روغن بسیار معطر با روغن‌های بسیار ملایم و کم‌عطری که به صورت سنتی با خواباندن گل‌های معطر در روغن‌‌های پایه مثل کنجد و زیتون به دست می‌آیند کاملن متفاوت است.

اسید‌های چرب 

متشکل از کربن، اکسیژن و هیدروژن هستند و در چربی ها و روغن‌ها یافت می‌شوند. ساختار آنها معمولن در دو نوع اشباع شده یا غیر اشباع است. اسیدچرب‌هایی که شناخت آنها در صابون‌سازی مفید است، از این قرار اند:

این اسیدهای چرب هستند که هریک عامل سفتی،حباب‌دارشدن،‌کف‌آوری، پایداری کف، نرم‌کنندگی‌ یا حلالیت خوب صابون در آب هستند.

Gel Phase / فاز ژله‌ای

اگر ساعتی بعد از ریختن صابون در قالب به آن سر بزنید، خصوصن اگر در دمایی بالاتر از ۱۲۰ درجه فارنهایت صابون‌سازی کرده باشید، مشاهده خواهید کرد وسط قالب پررنگ‌تر، نرم‌تر و داغ‌تر از اطراف آن است. این منظره حاکی‌ از آن است که صابون در مرحله‌ی ژله‌ای شدن است. در این حالت اگر مخلوط، فاز ژله‌ای را به‌تمام وکمال از سر بگذارند، صابونی حاصل خواهد شد که اندکی شفاف‌‌تر و پررنگ‌تر از صابونی خواهد بود که از فاز ژله‌ای عبور نکرده‌است.

DOS

مخفف Dreaded Orange Spots است و از آن‌دسته مخفف‌سازی‌های کاربردی‌‌‌ست که برای راحتی انتقال مفهوم توسط خود صابون‌سازان ساخته شده. Dreaded Orange Spots به معنی تحت‌اللفظی « لکه‌های نارنجی ترسناک » لکه‌های زرد یا نارنجی رنگی هستند که به دلیل اکسید‌ شدن روغن‌های سوپرفت شده روی صابون می‌نشینند. این لکه‌ها مثل خال روی صورت کاملن بی خطر و بی‌ضرر هستند، اما باعث بدمنظر شدن صابون می‌شوند.

False Trace / ردگذاری کاذب

این اتفاقی‌ست که به ندرت رخ می‌دهد. اگر در منطقه‌ای با آب و هوای سرد زندگی می‌کنید و فرمول صابون از مقدار زیادی روغن جامد تشکیل شده باشد. ممکن است در حین فرآیند صابونی شدن روغن‌های جامد ذوب شده به علت سرمای هوا دوباره به حالت جامد تبدیل شوند. در این وضعیت، اگرچه ترکیب به ردگذاری نرسیده است، به خاطر غلیظ شدن مخلوط، مبتدیان به اشتباه تصور می‌کنند صابون به ردگذاری رسیده.

در صورتی که تمایل دارید با ساخت صابون های دست ساز به صورت کامل آشنا شوید می توانید در دوره آموزشی موجود در آموزشگاه متین رویان  شرکت کنید.